Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık Brexit Sonrası Ticaret ve İş Birliği Anlaşması Neleri Kapsıyor?

Avrupa Birliği’nden bu yıl itibariyle resmen ayrılan Birleşik Krallık, 31 Aralık’ta Brexit geçiş sürecini de tamamlayacak. Bir süredir devam eden müzakereler sonucunda, AB ve Birleşik Krallık arasında ticaretin ve gümrük işlemlerinin sorunsuzca devam edebilmesini sağlamak üzere uzlaşma sağlandı ve böylece Haziran 2016’dan bu yana devam eden Brexit sürecinde önemli bir belirsizlik ortadan kalkmış oldu. Anlaşmanın, her iki taraftaki işletmeler ve şirketler için adil bir rekabet ortamını garantilemesi ve AB’nin de çok önem verdiği iklim, enerji ve ulaştırma gibi alanlarda da iş birliğinin önünü açması beklenmektedir.

İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya’dan oluşan Birleşik Krallık ile 27 Avrupa ülkesinden oluşan Avrupa Birliği arasındaki bu ticari anlaşma, sıfır gümrük vergisi ve sıfır kota öngörülmesi sebebiyle AB içindeki en büyük ticaret anlaşması niteliğindedir. Bu sayede, iki taraf arasındaki toplam hacmi 747 milyar Euro olan karşılıklı ticaretin sorunsuz bir şekilde devam etmesi teminat altına alınmış olacaktır. Anlaşma ayrıca balıkçılık ile enerji, nakliye, yargı, emniyet ve diğer pek çok alandaki düzenlemeleri kapsamaktadır.  

Rekabet ve Anlaşmazlık

Avrupa Birliği’nin Birleşik Krallık’a adil rekabete aykırı davranması durumunda kendine “tek taraflı yaptırım uygulama hakkı” tanıması müzakereleri çıkmaza sürükleyen hususlardan biri olmuştu. Varılan anlaşma kapsamında, rekabet ile ilgili ihtilafların çözümü için arabuluculuk mekanizması oluşturulacaktır. Tekrarlanan ve çözümü uzun süre alan sorunlar için ise ticaret anlaşmasının ilgili kısmı yeniden müzakere edilebilecektir.

Yeni anlaşma kapsamında Avrupa Adalet Divanı’nın herhangi bir rolü olmayacaktır. Tarafların anlaşmazlık durumunda AB hukuku yerine uluslararası hukuka bağlı kalınacak olup farklı bir sistem üzerinde anlaşılmıştır.

Vergi

Anlaşma olmaması halinde iki tarafın da ithalat ve ihracat için ödeyeceği vergiler artacak, bu da ilgili ürünlerin fiyatlarını etkileyecekti. Ancak uzlaşmaya varıldı ve anlaşmada vergilendirme konusu da ele alındı. Vergiye ilişkin maddelerden ilki “yönetişim” ile ilgili olup, tarafların her ikisi de “vergi şeffaflığı (otomatik bilgi değişimi) ile adil vergi rekabeti ile ilgili global standartları” uygulamayı taahhüt edip; OECD’nin Matrah Aşındırma ve Kâr Kaydırma (BEPS) Eylem Planları kapsamında belirlenen asgari standartlarını uygulamayı taahhüt etmektedir.

Maddelerden ikincisi ise “vergilendirme standartları” ile ilgili olup, taraflardan herhangi birinin geçiş dönemi sonunda OECD nezdinde üzerinde anlaşılan standart ve kuralları, öngördüğü düzeyin altına düşürmesini ya da azaltmasını kısıtlandırmaktadır. Bu kapsamda taraflardan biri, “finansal hesap bilgileri”, “vergi idareleri arasındaki ülke raporlamalarının (transfer fiyatlaması ile ilgili ülke bazlı raporlama, CbCR ) otomatik değişiminin yapılması” ile “kontrol edilen yabancı şirketler” ve “hibrit uyumsuzluklar” gibi kural uygulamalarını öngörülen düzeyin altına düşürmeyecek veya azaltmayacaktır.

Serbest Dolaşım

Her ne kadar kısa dönem ziyaretler için vize uygulaması şu an söz konusu olmasa da AB içi serbest dolaşım ilkesi 1 Ocak itibariyle Birleşik Krallık için geçerli olmayacaktır. Dolayısıyla AB’ye giden Birleşik Krallık vatandaşları ya da adaya giden AB vatandaşları daha fazla sınır kontrollerine tabi olacaktır.

1 Ocak’tan itibaren AB’ye yerleşip çalışmak isteyen Birleşik Krallık vatandaşları veya adaya yerleşmek isteyen AB’liler vizeye başvurmak zorunda kalacaktır. 1 Ocak öncesi içinse “oturum hakkı” kuralları her ülkenin kendi kararına bağlıdır. Örneğin, Fransa’da 5 yılını tamamlayan bir İngiliz vatandaşı 10 yıllık oturum hakkı alırken, 1 yılını tamamlayanların oturum izni ise konumuna göre belirlenmektedir. Birleşik Krallık’ ta da mütekabiliyet ilkesi gözetilecektir. Ayrıca, mevcut evcil hayvan pasaportları da doğrudan sınırlarda tanınmayacaktır.

Yeni dönemde Birleşik Krallık’ın verdiği pasaport veya ehliyetler, Birleşik Krallık ile AB arasındaki ulaşım için yeterli olmayacaktır. Hava ulaşımı etkilenmese de havacılıkla ilgili düzenlemeler birlik değil ülke bazında hazırlanacaktır.

Ticaret, Taşımacılık ve İletişim

Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden tam anlamıyla ayrılacağı 1 Ocak tarihinden itibaren, ürünler gümrüklerde kontrole tabi tutulacaktır. Bu da daha fazla bürokratik işlemi beraberinde getirecektir. Birleşik Krallık’a tek kara sınırı bulunan ve Brexit’ten en çok etkilenen İrlanda’da ithalat ve ihracat beyannamelerinin 12 kat artıp yıllık 20 milyonu bulabileceği tahmin edilmektedir.

Birleşik Krallık merkezli finans kurumlarının, senenin ilk gününden itibaren AB’nin tek pazarına erişimi olmayacaktır. Taraflar, pazarlara erişim konusunun ticaret anlaşmasının dışında, daha ayrıntılı müzakere edilmesinde hem fikir kalmış olup finans hizmetlerine dair iş birliğine yönelik mevzuatın da Mart 2021’e kadar hazırlanması beklenmektedir.

Avrupa Birliği, üye ülkeleri kapsamında tek pazarda mobil telefonlar için dolaşımı ücretsiz hale getirmişti. Bu uygulamadan bu yana cep telefonu kullanıcıları AB içinde hangi ülkeye giderse gitsin, kendi ülkelerindeki tarife üzerinden fatura ödüyor ya da internet paketlerini rahatlıkla kullanabiliyordu. Ancak bu uygulama Birleşik Krallık için artık bağlayıcı olmayacaktır. Birleşik Krallık merkezli GSM operatörleri, AB sınırları içinde kullanım için ayrı fiyatlandırma getirebilecek, AB operatörleri de aynı şekilde Birleşik Krallık’ı ziyaret eden müşterilerinin internet kullanımını faturalarına yansıtabilecektir.

Enerji

Yeni yıl itibariyle, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği’nin enerji iç pazarı ile karbon emisyonları ticareti planının bir parçası olmayacaktır. Londra hükümeti, karbon emisyonları ticareti planı için 1 Ocak’tan itibaren yeni bir ulusal düzenleme getirileceğini duyurmuştur.

İstihbarat

Birleşik Krallık, Brexit anlaşmasının hız ve etkinlik açısından istihbarat paylaşımını engellemeyeceğini savunsa da Reuters haber ajansına göre yeni dönemde güvenlik politikalarında da önemli değişiklikler olacaktır. Birleşik Krallık’ın Europol ve Eurojust ile olan ilişiği kesilecek, parmak izi, araç bilgisi gibi yolcu verilerinin toplandığı Schengen Bilgi Sistemi’ne erişimi de sonlanacaktır. İlerleyen tarihlerde Europol ve Eurojust ile iş birliğinin nasıl olacağının netleşmesi beklenmektedir.

Balıkçılık ve Sulara Erişim

Müzakerelerin en önemli soru işaretlerinden biri de balıkçılık ve sulara erişimdi ve başlıklar arasında İngiltere kara sularında farklı balık türleri için farklı avlanma kotalarını belirlemek de vardı.

Anlaşma ile birlikte, balıkçılık alanında sulara sınırsız erişim sona ermektedir. Birleşik Krallık kara sularında kontrolü tamamen devralacak ve AB bandıralı balıkçı teknelerinin, Birleşik Krallık sularında ne kadar balık avlayabileceği yıllık müzakerelerde belirlenecektir. Beş yıl içinde taraflar yeni balıkçılık anlaşmaları yapacak olup böylece sürecin sonunda İngiltere’nin, kendi sularındaki balıkların üçte ikisini avlama hakkına sahip olması planlanmaktadır.

Avrupa Birliği Fon ve Destek Programları

Birleşik Krallık, anlaşmayla birlikte AB’nin düzenlediği uluslararası öğrenci değişim programı Erasmus’tan da kendi talebiyle çıkmıştır. Bunun yanında, dünyanın en büyük bütçeli Ar-Ge ve inovasyon fon programlarından olan HorizonEurope’a Birleşik Krallık kuruluşlarının katılım şartları da anlaşma ile spesifik koşullara bağlanmıştır.

Her türlü soru ve görüşleriniz için bizlere info@sistemglobal.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

Bilgiyi Tecrübeyle Güce Dönüştürüyoruz…