Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma Suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kamunun Sağlığına İlişkin Suçlar başlığını taşıyan üçüncü bölümünde 195’inci maddede düzenlenmiştir. Maddenin gerekçesine göre; “Maddede, bulaşıcı hastalıklara yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş bulunan kimselerin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uyulmaması, suç olarak tanımlanmıştır. Böylece kamu sağlığının korunması amacı güdülmektedir.” Madde gerekçesinden de anlaşılacağı üzere işbu Kanun maddesinin getirilmesindeki amaç, kamunun bulaşıcı hastalıklardan etkilenmesinin önlenmesi yahut en aza indirilmesidir.

Bulaşıcı Hastalık Ne Demektir?

Bulaşıcı hastalık (ya da iletilebilir hastalık) Türk Hukuku’nda; Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans Ve Kontrol Esasları Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının c bendinde “Enfekte olmuş bir kişi ile doğrudan temas yoluyla veya bir vektör, hayvan, ürün veya çevreye maruz kalma gibi dolaylı yollardan veya bulaşıcı madde ile kirlenmiş olan sıvı alışverişi yolu ile insandan insana bulaşan, bir mikroorganizma veya onun toksik ürünlerine bağlı olarak ortaya çıkan hastalık” olarak tanımlanmaktadır.

Yine aynı Yönetmeliğin EK-1 Sayılı Bildirime Esas Bulaşıcı Hastalıklar Listesi’nde ise hangi bulaşıcı hastalıkların bildirime esas bulaşıcı hastalık olarak sayıldığı listelenmiştir. Bu bağlamda Korona Virüs de solunum (hava) yolu ile bulaşan hastalıklardan biri olup, ilgili listede 50’nci sırada yer alan bir bulaşıcı hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirler Neler Olabilir?

Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirler, hastalığın etkin olduğu ülke ya da bölgedeki ihtiyaca göre çeşitlilik gösterebilir. Bu tedbirler arasında en sık gözleneni ise karantina tedbiridir. Karantina ise; “Bir enfeksiyon ya da kontaminasyonun olası yayılmasını önlemek amacıyla, hasta olmayan şüpheli kişilerin veya şüpheli yolcu eşyası, konteynerler, taşıtlar veya malların faaliyetlerinin kısıtlanması veya diğerlerinden ayrılması” olarak tanımlanmaktadır^[1].

Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Uymamanın Cezai Sonuçları

Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere uymama suçunun cezai yaptırımı 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 195’inci maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre; “Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Bu bağlamda olası bir karantina önlemi esnasında karantina altına alınmış alandan kaçmaya çalışan kişi veya karantinada olan bir kişiyle karantina önlemlerine aykırı bir biçimde iletişim/temas kurmaya çalışan kişiler Türk Ceza Kanunu’nun 195’inci maddesi kapsamında cezalandırılabileceklerdir. Bu suç şikâyete tabi suçlardan olmaması sebebiyle de resen soruşturulabilecektir ve anılan suç bakımından ceza zamanaşımı süresi de 8 yıl olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bir diğer yandan bu noktada altı çizilmek gerekmektedir ki; maddede anılan suç özelinde hapis cezasına hükmedilebilmesi için; zararın ortaya çıkmasına gerek bulunmamaktadır. Örneğin karantinadan kaçan bir kimsenin herhangi bir kimseye virüs bulaştırıp bulaştırmadığına bakılmayacaktır. Madde ile düzenlenen husus bulaşıcı hastalığın oluşturduğu ya da oluşturabileceği tehlikenin önlenmesidir. Bu bağlamda, karantina şartlarına uymama sonucunda hastalığın bir başka kişiye bulaşması ihtimalinde, Türk Ceza Kanunu’nun 86’ncı maddesi ve devamı maddelerinde düzenlenen “yaralama suçu (kasten/taksirle/ihmali davranışla)” vuku bulabilecektir. Bulaştırılan hastalık nedeniyle, hastalığın bulaştığı kişinin ölümü gerçekleşmişse bu halde; durumun şartlarına göre; TCK’nın 81 ve devamı maddelerinde düzenlenen “öldürme suçu (kasten/taksirle/ihmali davranışla)” hükümleri uygulanabilecektir. Yine karantina altındaki bir hastanın kaçarken bir kamu malına zarar vermesi halinde, o kişi hakkında TCK 152’nci maddesinde düzenlenen “mala zarar verme” suçu bakımından da soruşturma yapılabilecektir.

1. Hudut Kapılarında Uygulanacak Sağlık İşlemleri Hakkında Yönetmelik m. 3/1/ı. Bu hususta etraflı bilgi için bkz.: John M. LAST (Ediör); A Dictionary of Epidemolgy, Oxford University Press, Newyork, 2001, 4. Bası, s. 100 ve 148. ↑